و ما اوتیتم من العلم الا قلیلا!
توقع این که برای هر پرسشی، پاسخی بیابیم و همه رازهای جهان و انسان را بگشاییم و پرده از اسرار کائنات برداریم و ظلمت نادانی را به چراغ دانایی روشن کنیم، تمنای محالی است برآمده از نشناختن حدود و ثغور قوه شناخت آدمی. بیهوده نیست که پیشینیان ما در انتهای تعاریف خود از فلسفه همواره قید «بقدر طاقه البشریه» را می افزودند.
باری، بی گمان، دانسته های نوع بشر، در برابر نادانسته ها و نادانستنی های او بسیار اندک است. وقتی که سقراط اعتراف به ندانستن می کند، یا خیام به زیبایی تمام می سراید:
هرگز دل من ز علم محروم نشد
کم ماند ز اسرار که معلوم نشد
هفتاد و دو سال فکر کردم شب و روز
معلومم شد که هیچ معلوم نشد!
در این صورت، ما چه می توانیم بگوییم؟
در همه عمر، از کودکی تا نوجوانی و جوانی و میانسالی به ما گفته اند که علم بیاموزید و در فضیلت علم و دانش داد سخن داده اند، اما نگفته اند که حد دانش ما کجاست و این دانسته های روز افزون اصولا به چه کار می آید و چه تاثیری در زندگی ما دارد. این دانش تا کجا یار است و از کجا به بعد بار می شود.
اما زمانی وقت آن می رسد که عمیقا در این باره بیاندیشیم و از خود بپرسیم که این دانستن تا کی و کجا؟ شاید بهتر باشد پس از آن همه تلاش و کوشش و شوق برای آموختن، مدتی نیز جامه نیکنامی بدریم و ذهن خود را به ساحل آرامش بی دانشی بسپاریم.
البته منظور من گریز از اندیشیدن و آموختن نیست، بلکه می خواهم بگویم دروازه های روح ما نیاز به نگهبان دارند. نباید اجازه داد هر چیزی از این دروازه ها بگذرد و امن و امان روح و روان ما را به مخاطره افکند.
در روزگار انفجار اطلاعات، شاید لازم باشد از لوازم ایمنی ضد انفجار استفاده کنیم تا از امواج بی وقفه این انفجار در امان باشیم.
با این همه، همین دانش اندک نیز غنیمت است. من نیز خواهم کوشید، با علم به دانش بسیار بسیار اندک خود، در ادامه این مطالب، به قدر استطاعت خود آنچه را گفتنی است بگویم و امید داشته باشم که این گفتنی ها برای خوانندگان سودمند باشد.
درباره این سایت